مدت زمان تقریبی مطالعه: 20 دقیقه

15 مرداد 1401

مصورسازی داده (Data Visualization) چیست؟ اصول، مفاهیم، اهمیت و 6 کاربرد اصلی آن

مصورسازی داده چیست؟ مصور سازی یعنی چه؟ تا زمانی که می‌توان درک بصری مخاطبان را به کار گرفت و از آن برای انتقال بهتر اطلاعات پیچیده استفاده کرد، چه نیازی به مقالات، داده‌های عددی نجومی و سیستم‌های پیچیده است؟ از سال 1644 که اولین نمونه‌ی مصورسازی داده تهیه شد تا امروز و همین لحظه که شما در حال خواندن این مطلب هستید تغییرات و پیشرفت‌های وسیعی در این حوزه انجام شده است.

در مقالات پیشین بلاگ نادین سافت درباره مصورسازی داده و ۱۰ ابزار اصلی آن در سال ۲۰۲۴ که باید یاد بگیرید صحبت کردیم. در این مطلب قصد داریم در مورد پیشرفت‌های مصورسازی داده‌ها با شما صحبت کنیم. هدف ما صحبت درباره اهمیت و چرایی استفاده از این فرآیند است. اینکه چرا شما به عنوان مدیر یک شرکت، کسب و کار و یا سازمان به مصور سازی داده نیاز دارید؟ چرا مصور سازی داده هوش تجاری شما را بهبود می‌بخشد و به این ترتیب شما از رقبای خود پیشی خواهید گرفت؟

هدف اصلی استفاده از مصورسازی داده چیست؟

اولین سوالی که به ذهن شما می رسد این است که مصورسازی داده یعنی چه؟ بگذارید در یک تعریف ساده مصورسازی داده‌ها (data visualization) را اینگونه توضیح دهیم:

Data Visualization یعنی «نمایش داده‌ها به کمک نمودار‌ها، پلات‌ها، اینفوگرافیک‌ها و حتی انیمیشن‌ها. مصورسازی داده باعث می‌شود تا کلیه‌ی اطلاعات، ارتباطات پیچیده و بینشهای مبتنی بر داده، بسیار ساده و قابلِ فهم به مخاطب نشان داده شوند.» پس هدف مصورسازی داده چیست؟ می‌توان گفت اصلی ترین هدف، ساده سازی فرم نمایش داده‌ها و اطلاعات خام است.

وقتی داده‌ها بزرگ و بزرگتر می‌شوند این فرآیند به ما کمک می‌کنند تا برای آنالیز آنها با بینش و درک بهتری عمل کنیم. برای این منظور باید آن ها را به داده‌های کوچکتری شکسته و سپس با کمک داده نمایی به درکِ بهترِ آنها کمک کرد.

مصورسازی برای داده‌ها فقط برای تیم تحلیل داده‌های یک سازمان یا شرکت کاربرد ندارد. بلکه مدیر یک سازمان یا شرکت با کمک Data Visualization می‌تواند ساختار و سلسله مراتب را برای پرسنل و مشتریان تشریح کند. علاوه بر این تحلیلگران داده ها از این ابزار برای درک دقیق الگوها و رویداد‌ ها استفاده می کنند.

اصول مصورسازی داده (Data Visualization) چیست؟

برای تجسم و تصویر سازی داده باید چند اصل ِمهم و حیاتی در نظر گرفته شوند تا بتوان به واسطه‌ی آنها نتایج دقیق و فاقد خطا تولید کرد. در این قسمت به شما می گوئیم که اصول مصورسازی داده چیست؟

1- مسئله محور بودنِ نتایجی که در داده نمایی دیده می‌شوند بسیار مهم هستند. وقتی که صورت مسئله به درستی توسط تیم تجسم داده ها درک شده باشد شما می‌توانید نتایج فاقد اشکال تولید کنید. مسئله محور بودن در مصور سازی داده ها به درکِ تغییراتی که در نهایت باید در سازمان یا شرکت ایجاد شود کمک می‌کند.

2- شرکتی که کار مصور سازی داده‌ها را برای یک سازمان یا مجموعه انجام می‌دهد باید پرسونای مخاطبان را در نظر بگیرد. به طور کلی داده‌های مصور برای عموم افراد قابل درک هستند. اما با این حال نمودار‌ها و تفاسیر گرافیکی باید به ساده ترین و در عین حال حرفه ای ترین شکل ممکن تنظیم شوند تا درک آنها چندان سخت و پیچیده نباشد.

3- هر نمودار گرافیکی برای یک یا چند زمینه‌ی خاص کاربرد دارد. افرادی که نمودار‌ها را تولید می‌کنند، باید اطلاعات کاملی درباره کاربردِ آنها داشته باشند. مثلا نمودار‌های نمایش جزء به کل برای نشان دادن وضعیت دسته های مختلف (جزء) در برابر یک کلیتِ خاص مناسب هستند. برای درک بهتر می‌توانید به نمودار جزء به کلِ زیر نگاهی بیندازید.

چرا استفاده از ابزارهای مصورسازی داده برای کسب و کارها اهمیت دارد؟

یک ضرب المثل قدیمی می‌گوید: «یک تصویر هزاران برابر بیشتر از کلمات ارزش دارد.» این جمله به خوبی بیانگر اهمیت و جایگاه این تکنولوژی برای برقراری ارتباط هرچه بهتر و موثرتر با اطلاعات و مدل‌های پیچیده و نتایج معنادارتر است.

Data Visualization می‌تواند اطلاعات را با کمک تصاویر و در کوتاه ترین زمان ممکن با سرعت هر چه بیشتر به شما منتقل کند. در نتیجه درک اطلاعات برای شما آسان تر خواهد شد. بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کارها می‌توانند برای آنالیز رفتار مشتریان شان از مصور سازی داده استفاده کنند. مثلا شرکت‌ها می‌توانند با کمکِ داده‌هایی که به صورت گرافیکی آنالیز شده اند درک کنند که چه عواملی به صورت مستقیم بر روی رفتار مشتری نسبت به محصولات یا خدمات شان تاثیر می‌گذارد.

تجسم داده می‌تواند بخش‌هایی از کسب و کار شما را که نیاز به بهبود یا تغییر دارد شناسایی کند. همچنین به سرمایه گذاران و سهامداران کمک کند تا به طور دقیق متوجه شوند که چه موقع بهتر است محصولاتشان را به فروش برسانند و چه موقع مردم تمایل بیشتری برای خرید و فروش و مبادلات دارند. حالا پاسخ این سوال را دریافتید که لزوم استفاده از مصورسازی داده چیست؟

در نتیجه مزایای بصری سازی داده‌ها را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1- درک هرچه سریعترِ اطلاعات، ارتقاء بینشها و در نهایت تصمیم گیری سریعتر برای کسب و کارها و سازمان‌ها

2- یافتن ِدرک بهتر از مراحلی که باید جهت بهبود سازمان یا شرکت اول برنامه ریزی و سپس انجام شود.

3- از آنجایی که اطلاعات به صورت بصری به راحتی قابل فهم هستند نیاز به هیچگونه توضیح اضافی از جانب متخصصان برای افراد عادی نیست. در نتیجه هم در زمان صرفه جویی می‌شود و هم می‌توان از این قابلیت برای آموزش و ارائه اطلاعات به هر شخصی با هر جایگاهی در سازمان استفاده کرد.

4- کاهش میزان خطا و افزایش احتمال موفقیت.

اهمیت مصورسازی داده در دنیای امروز چیست؟

حالا که پاسخ سوال مهم و کلیدی مصور سازی یعنی چه را دریافتید، زمان آن رسیده است که درباره اهمیت آن بیشتر بدانید. عصر حاضر عصر داده‌های بزرگ است. ما باید بدانیم که داده‌ها به ما چه می‌گویند؟ داده نمایی به ما کمک می‌کند تا داده‌های چند تریلیونی را درک کنیم. این داده ها هر روز و هر ساعت تولید می شوند و مصور سازی تنها ابزاری است که به ما کمک می کند از سرعت دنیا و از رقبایمان عقب نمانیم.

داده نمایی به شما کمک می‌کند تا خیلی ساده و سرراست اطلاعات را برای بهبود و توسعه‌ی کسب و کار استخراج کنید. تصویر سازی از داده بیشتر شبیه داستان پردازی است. آن هم داستانی که شاخ و برگ چندانی ندارد و جزئیات ِغیر ضروری از داخلش حذف شده اند. فقط اطلاعات مفید هستند که داخل این داستان بیان می‌شوند به همین خاطر برای هر بیننده ای جذاب اند.

استفاده از مصورسازی داده یک ضرورت است یا انتخاب؟

ضرورت سرمایه گذاری برای مصورسازی داده چیست؟ طبق آنچه که تا به اینجا توضیح داده شد، کاملا بدیهی است که به کار گیری ابزار برای مصورسازی داده‌ها ضرورت است نه یک انتخاب!

همه چیز به آن سادگی که فکرش را می‌کنید نیست. مثلا شما نمی‌توانید با مرتب کردن یک گراف – صرفا برای اینکه منظم به نظر برسد داده نمایی را انجام دهید! مصور سازی برای داده‌ها عبارتست از ایجاد توازن بین فرم و عملکرد.

امروزه، بسیاری از شرکت‌ها از ماشین لرنینگ (machine learning) برای جمع آوری حجم بزرگی از داده‌ها استفاده می‌کنند. مرتب کردن، آنالیز و درک ِاین داده‌ها روندی فرساینده، زمان بر و خسته کننده است. به همین خاطر تحلیل داده‌ها در کنارِکمک مصور سازی یک ضرورت است: چون سازمان‌ها و شرکت‌ها به آن «نیاز» دارند تا سرپا بمانند.

مزایای استفاده از Data Visualization برای شرکت ها و سازمان ها چیست؟

بیایید درک اینکه مزایای مصورسازی داده چیست و چگونه می‌تواند نیاز کسب و کارتان برطرف کند را با یک مثال شرح دهیم. فرض کنید که در زمینه‌ی بهداشت و سلامت عمومی فعالیت می‌کنید. بصری سازی داده‌ها چه کمکی به سازمان شما می‌کند؟ 

اغلبِ متخصصان در این زمینه، از نقشه‌های کوروپلت choropleth برای تجسم داده‌های مهم استفاده می‌کنند. این نقشه‌ها دارای متغیر‌های عددی هستند و هریک از آنها با رنگ خاصی مشخص می‌شوند. مثلا نقشه‌هایی که در زمان شیوع کرونا در ایران و جهان به طور رسمی از سوی وزارت بهداشت یا سازمان جهانی بهداشت منتشر می‌شد را تصور کنید.

متغیر‌های عددی که در این نقشه ها رنگ‌های به خصوص دارند، می‌توانند به متخصصان کمک کنند تا درک بهتری از میزان مرگ و میر بر اثر یک عامل خاص در مناطق مختلف به دست آورند.

همچنین آنها می‌توانند به کمک کوروپلت دلایل و چگونگی سرعت گرفتن مرگ و میر یا حاد شدن وضعیت یک بیماری خاص را در چند منطقه به راحتی تشخیص دهند. با درکِ این مثال، به سراغ نتایج استفاده از مصورسازی داده برای سازمان‌ها و کسب و کارها می‌رویم. شما می‌توانید با Data Visualization یا تصویرسازی داده‌ها به این نتایج دست پیدا کنید:

1- بخش‌هایی از کسب و کارتان که نیاز به توجه بیشتر و یا بهینه سازی دارند به طور دقیق مشخص خواهند شد.

2- عواملی که بر رفتار مشتریان اثر گذار هستند را بهتر می‌توانید درک کنید.

3- چابکی سازمان تان افزایش یافته و ارائه اطلاعات به پرسنل با سرعت بیشتری انجام خواهد شد.

کاربرد مصور سازی داده (Data Visualization) در کسب و کارها و سازمان‌ها چیست؟

تصمیم گیری سریع برای تک تک افراد و پرسنل در یک کسب و کار به کمک مصور سازی داده‌ها (Data Visualization) در مقایسه با سایر ابزار‌های مشابه با سهولت بیشتری انجام می‌شود. بصری سازی داده یک ابزار مفید است که مقرون‌به صرفه بوده و تحلیل‌های پیچیده و دشوار را به آسانی آب خوردن برای شما ممکن می‌کند.

این ابزار برای ارائه‌ی دیدگاهی منسجم از کل سیستم داده‌های سازمان (مثل وب سرویس‌ها، پایگاه داده‌ها، داده‌ها بر اساس تاریخ و غیره) مفید است. شما می‌توانید چندین پایگاه داده را با کمک ابزار‌های آنالیز مانند Power BI به هم ارتباط داد.در نهایت با کمک مجموعه ای از فیلتر‌ها یا پارامتر‌های مشترک داخل آنها جستجو انجام شده و اطلاعات لازم به دست خواهد آمد. در نهایت کاربران می‌توانند به راحتی مقایسه های لازم را انجام دهند.

کاربرد مصورسازی داده در هوش تجاری و مدیریت اطلاعات کسب و کار 

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که برای هوشمند سازی و مدیریت کسب و کار از مصورسازی داده ها استفاده می‌شود. بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها با کمک مصور سازی می‌توانند انبوهی از اطلاعات خود را مدیریت کنند. بسیاری از شرکت‌هایی که اقدام به ارائه خدمات مصور سازی می‌کنند به دلیل تجربه هایی که دارند می‌توانند نیاز‌های مشتریان را به خوبی درک کرده و بینشهای صحیح و فاقد خطا به سازمان ها و شرکت ها ارائه کنند.

این شرکت‌ها به نیاز‌های اطلاعاتی خود به این صورت رسیدگی کرده و در نتیجه می‌توانند در عصر انفجار ِاطلاعات و داده‌های بزرگ پایدار بمانند.

کاربرد مصورسازی داده در هوش مصنوعی

معمولا تصویرسازی و بصری سازی برای داده‌ها در حوزه‌ی هوش مصنوعی توسط محققان و دانشمندانی انجام می‌شود که به دنبال پیشرفت‌های مداوم هستند. اهمیت بصری سازی داده‌ها در هوش مصنوعی بسیار بالاست. زیرا به توسعه دهندگان و افرادی که از بابت درکِ سیستم‌های هوش مصنوعی نگرانی دارند کمک می‌کند تا متوجه شوند که این سیستم‌ها چگونه کار می‌کنند.

اهمیت بصری سازی برای محققان در این زمینه تا جایی پیش رفته است که یکی از محققان و مهندسان ِمصور سازی داده‌ها در نتفلیکس اخیرا در این زمینه ادعای جالب توجهی داشته است:

«بصری سازی عملکرد الگوریتم‌ها برای شناسایی ناهنجاری‌ها، زمینه‌ی رشد مصورسازی را در آینده‌ی نزدیک فراهم می‌کند.» این بدان معناست که بصری سازی داده‌ها همچنان جای رشد و پیشرفت دارد مخصوصا برای هوش مصنوعی و درک روال کار الگوریتم ها در شرکت های بزرگِ فعال در این زمینه.

کاربرد مصور سازی داده در یادگیری ماشین (Machine Learning)

همانطور که کمی بالاتر اشاره شد بسیاری از شرکت‌ها به دنبال استفاده از مصورسازی جهت درک داده‌هایی هستند که به کمک ماشین لرنینگ به دست آورده اند. کاربرد Data Visualization در یادگیری ماشین به این دلیل اهمیت دارد که به محققان اجازه می‌دهد نحوه‌ی استفاده از داده‌ها را در یک مدل متوجه شوند.

در نتیجه به آنها در پیاده سازی آنالیز بهتر داده‌ها کمک می‌کند. به عنوان مثال Facets یک کتابخانه‌ی اوپن سورس پایتون است که برای بصری کردن داده‌ها، آنالیز آنها و … در این زمینه، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاربرد مصورسازی داده در هوش سازمانی و مدیریت فرآیندهای سازمانی

مانند اکثر سازمان‌ها با کمک تصویرسازی داده‌ها می‌توان نتایج ِقابل استناد به دست آورد. در نتیجه سازمان‌ها می‌توانند با کمک این نتایج تصمیم گیری‌های بهتر و هوشمندانه تری را اتخاذ کنند. نمودار‌های مربوط به نتایج مصور سازی داده‌ها می‌توانند میزان ضعف و قدرت هر سازمان را به صورت کاملا تفکیک شده در هر بخش نشان دهند.

در نتیجه می‌توانید با استناد به این نمودارها به فرآیند‌ها و بخش‌هایی از سازمان خود توجه بیشتری به خرج دهید که در آنها ضعف‌های عملیاتیِ بالاتری دارید. حتی می‌توانید داده‌های سازمان رقیب تان را با داده‌ها و اطلاعات سازمانِ خود مقایسه کنید و ضعف‌هایتان را بهتر شناسایی نمایید.  

کاربرد مصور سازی داده در یکپارچه سازی و مدیریت اطلاعات

کاربرد مصورسازی داده برای یکپارچه سازی و مدیریت اطلاعات به اتخاذ تصمیم‌های سریع و فوری خلاصه می‌شود. مصور بودن ِداده‌ها دید کلی به افراد در سازمان‌ها و شرکت‌ها می‌دهد. همانطور که در بخش کاربرد مصور سازی در هوش سازمانی اشاره کردیم این ابزار به شما کمک می‌کند تا هوش تجاری قوی تری داشته باشید  و بتوانید به طور موثر از اطلاعات و داده‌های اطراف خود استفاده کنید.

از جمله بخش هایی که به طور منسجم از مصور سازی و مدیریت اطلاعات در آنها استفاده می‌شود می‌توان به محاسبه و تحلیل ریسک، آنالیز فرآیند‌ها، تحلیل و تحقیقات بازار و غیره اشاره کرد.

کاربرد مصورسازی داده در بازاریابی

ارتباط میان بازاریابی و Data Visualization، وجودِ ابزارهای آن در حوزه‌ی بازاریابی در نوع خود یک موهبت بزرگ به حساب می‌آید. در زمینه‌ی بازاریابی از الگو‌ها و تصاویر برای آنالیز روند‌های مختلف مانند فروش، تحقیقات بازار، درک خواسته های مشتری و رفتار وی، آنالیز هزینه‌ها و غیره استفاده می‌شود.

نتایج این آنالیز‌ها به افرادِ متخصص در این زمینه کمک می‌کند تا با اطلاعات به روز و دقیق برای فروش و بازاریابی اقدام کنند. همچنین مصور بودنِ داده‌ها به کاربران و مخاطبانِ این حوزه کمک می‌کند تا درک بهتری از پیامِ کسب و کار‌ها به دست آورند و جذب محصول یا خدمات آنها شوند.

ویژگی‌های بهترین شرکت توسعه نرم افزار برای ارائه‌ی خدمات مصورسازی داده چیست؟

تا به اینجا در مورد اهمیت، کاربرد‌ها و ویژگی‌های مصورسازی داده صحبت شد. پس شما تا حدی توانسته اید اهمیت سرمایه گذاری در این زمینه را درک کنید. اما یک سوال مهم بدون پاسخ مانده است:

 باید به چه شرکتی (در زمینه‌ی توسعه نرم افزار) اعتماد کنید تا خدمات مصورسازی داده‌ها را به نحو احسن برای شما انجام دهد؟ این شرکت باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا بتواند اعتماد تان را جلب کند؟

شما با کمک خدمات بصری سازی داده می‌توانید چابک تر از رقبا عمل کنید و در فضایی رقابتی از حجم عظیمِ اطلاعات به نفع خود بهره بگیرید. اما فقط به یک شرط: «اعتماد به یک شرکت کاربلد.» یک شرکت توسعه‌ی نرم افزاریِ برتر، می‌تواند در این مسیر یاری گر شما باشد. به شرط آنکه شرایط زیر را برآورده کند.

1- تجربه‌ی کافی برای ارائه‌ی خدمات در زمینه مصورسازی داده‌ها را داشته باشد.

2- مطابق با اهداف شما، KPI (شاخص کلیدی عملکرد) و نیاز‌های تجاری شرکت یا سازمان تان خدمات تصویر سازی داده را ارائه نماید.

3- تیمِ آن شرکت با شما به عنوان مشتری در ارتباط مداوم باشند و به طور مرتب گزارش‌هایی در مورد نحوه عملکرد و پیشرفت پروژه به شما ارائه کنند.

4- تیم آن شرکت باید بتواند پیش از شروع کار به شما مشاوره ارائه کرده و از قبل طرح یا نقشه ای شفاف و مدون برای ارائه خدمات خود برای سازمان یا مجموعه‌ی شما ارائه نماید.

5- هزینه ای که از جانب آن شرکت برای انجام خدمات مصورسازی به شما ارائه می‌شود باید کاملا دقیق و فاقد ابهام باشد.

6- برای بهبود ارائه خدمات از جانب آن شرکت به شما پیشنهاد‌های مضاعف و مبتنی بر شرایط سازمان یا شرکت تان ارائه شود.

خدمات نادین سافت در راستای مدیریت و مصورسازی داده

نادین سافت یکی از شرکت های پیشرو در حوزه مصور سازی داده است که تاکنون پروژه های مختلفی مانند سامانه وضعیت 724 (بولتن دیجیتال)، سامانه مبین و… را به سرانجام رسانده است. شرکت نادین سافت با تجربه مفید در طراحی و راه اندازی سامانه مدیریت داده می‌تواند به سازمان ها در برنامه‌ریزی، توسعه و پیاده‌سازی نرم‌افزار پایگاه داده اختصاصی و مناسب کمک کند. این سامانه داده‌های دقیقی فراهم می کند که برای کاربران مجاز از طریق چندین دستگاه به آسانی قابل جستجو و دسترسی باشد.

جمع بندی

هر شرکت یا سازمانی که بتواند هر چه زودتر اهمیت مصورسازی داده‌ها را درک کرده و از آن به نفع خود استفاده کند، پیروز میدان است. در فضای رقابتی امروز، پیش بینی کردن و به کارگیری ابزارهایی که باعث پیوند ِتیم‌ها، مشتریان و سازمان‌ها و توانمندتر شدنِ هرچه بیشتر ِمدیران می‌شوند، در زُمره‌ی مبحث «هوش تجاری» قرار می‌گیرند. برای اتخاذ تصمیمات داده محور و منطقی، می‌توانید به خدمات شرکت های معتبر و فعال در این زمینه اعتماد کنید. نادین سافت به عنوان یکی از شرکت های پیشرو در این خدمات مفتخر است که در این راه شما را همراهی کند.

برای استفاده از خدمات هوش سازمانی، هوش تجاری (Business Intelligence)، تحلیل و داده‌کاوی، مصورسازی داده (داده‌نمایی) با نادین سافت تماس بگیرید.

بیشتر بخوانید:

نقش داده کاوی در هوش تجاری و ارتباط آن با BI چیست؟

طراحی هوش تجاری BI شامل چه مواردی می شود؟

خط تولید نرم افزارهای سازمانی – نادین سافت

BPMS بهترین نرم افزار مدیریت کارهای شرکت

معرفی ۸ پورتال جامع سازمانی و تاثیرات مثبتی که بر روی کسب و کار سازمان ها دارد